Errepresaliatutako Basaburuko maisuari eta medikuari, omenaldia

Francismo Javier Iturbide medikua izan zen gurean, eta Nemesio Delgado, Igoako maisua. 1936ko kolpe faxistaren ondoren atxilotu, jipoitu eta espetxeratu egin zituzten. Eta, ondoren, gainera, baztertu egin zituzten eta ezin izan zuten beren lanbidean berriro jardun. Ahaztuak taldeak oharrean aipatu bezala: "Haiek kartzela, umiliazioa eta mespretxua jasan zituzten sinesten zuten horretan lan egin eta borrokatzeagatik, osasun publiko eta unibertsala Francisco Javier Iturbide doktorearen kasuan, eta hezkuntza publiko, laikoa eta herrikoia Nemesio Delgado maisuaren kasuan. Gaur, inoiz baino gehiago, borroka horrek dirau".

Horregatik, omenaldia eginen diete, Txokolateroren etxearen atzean, Jauntsaratsen, maiatzaren 18an, 12:00etan. Ekitaldiaren bidez, eta osasun-zentroan eta eskolan bi plaka jarrita, haiekin egindako bidegabekeria oroitarazi nahi dute. Egun horretan, gainera, esan duten bezala, "ez ditugu ahaztu nahi frankisten altxamenduaren ondorioak modu batera edo bestera pairatu zituzten Basaburuko 40 seme-alaba baino gehiago".

Bestetik, gure eskualdetik kanpo, beste memoria ekimen bat izanen dugu egunotan, faxismoaren errepresaliatuen alde: La Fuga mendi martxa. 1938ko maiatzaren 22an Europako ihesaldirik handiena gertatu zen Ezkabako presondegitik. Ia 800 presok, gehienak politikoak eta estatu kolpe faxistan atxilotutakoak, ihes egin zuten Iparraldeko muga zeharkatzeko asmoz. 206 erail egin zituzten eta beste gehienak presondegira itzuli. Muga zeharkatzea lortu zutenak hiru izan ziren. GR-225 bideak haiek jarraitutakoa osatzen du eta maiatzaren 17an, guztien omenez, hura eginen duen mendi martxa izanen da. Izen ematea zabalik da: https://www.lafugamendilasterketa.com/